Whiplash is de verzamelnaam voor klachten die kunnen ontstaan nadat het hoofd een plotselinge heftige beweging heeft gemaakt. Dit kan een beweging naar voren, naar achteren en/of naar opzij zijn geweest.
Een zogenaamde ‘klassieke whiplash’ ontstaat wanneer iemand van achteren wordt aangereden. Het hoofd van de inzittende van de aangereden auto, slaat dan eerst krachtig naar achteren. Op het moment dat de aangereden auto weer tot stilstand komt, slaat het hoofd juist krachtig naar voren. De nek heeft dan een beweging gemaakt van een ‘zweepslag’: de letterlijke vertaling van whiplash.
Deze bewegingen gaan met veel snelheid en kracht gepaard. Daardoor kunnen er onder meer door uitrekking, compressie en verschuiving (micro)letsels ontstaan van allerlei structuren zoals wervellichamen, wervelgewrichtjes, tussenwervelschijven, banden, spieren, zenuwbanen en hersenweefsel. Als op het moment van het ongeval het hoofd gedraaid was, is de kans op letsel groter.
Verschijnselen van whiplash De meest voorkomende whiplashklacht is een pijnlijke, vaak stijve nek. Veel whiplash-patiënten hebben daarnaast last van hoofdpijn, lage rugpijn en uitstralende pijn naar armen en gezicht. Er zijn echter nog veel meer klachten die deel uit kunnen maken van een whiplash- trauma, zoals verlies van kracht in de armen, duizeligheid, evenwichtsstoornissen, misselijkheid, oorsuizen, slecht zien of vlekken voor de ogen en slaap- en concentratieproblemen. Niet alleen de aard, maar ook de ernst van de klachten verschilt sterk. De helft van de patiënten is binnen een maand hersteld, maar soms zijn de gevolgen zo ernstig dat het tot arbeidsongeschiktheid leidt.
Diagnose
Omdat het whiplashtrauma vaak in verband wordt gebracht met een kop-staartbotsing, wordt de diagnose vaak veel minder snel of niet gesteld bij patiënten met een ander ongeluk. Wat er op dat moment precies wordt beschadigd is nog steeds niet goed aangetoond. Wel zijn er verschillende theorieën over. De meest aannemelijke hiervan is dat er (net als bij een sportblessure) gewrichtsbanden overrekt worden en/ of spiervezels worden beschadigd. De meeste afwijkingen zijn moeilijk zichtbaar te maken met de huidige medische technieken als röntgenfotografie, CT-scan, EEG en MRI waardoor sommige geneigd zijn de klachten als psychisch te zien. De diagnose wordt gesteld aan de hand van de bekende klachten van de patiënt. Opvallend is vaak de gestoorde oog-nek coördinatie als gevolg van zenuwbanen die overprikkeld zijn waardoor bijvoorbeeld autorijden erg vermoeiend is. Ook lezen of televisiekijken kan soms al te veel prikkels geven.
Oorzaken De belangrijkste oorzaak van het whiplashtrauma is de kop-staartbotsing, waarbij het hoofd, dat meestal toch wel 5 kilo weegt, met grote snelheid heen en weer zwiept.
Mogelijke andere oorzaken zijn bijvoorbeeld een val, een contactsport waarbij het er nogal ruig aan toe gaat of een sport waarbij de kans op botsingen groot is.
Whiplash gerelateerde factoren:
- Afgenomen mobiliteit van de nek (vlak na ongeval)
- Eerder hoofdtrauma
- Hogere leeftijd
- De wijze van omgaan met klachten
- Psychosociale factoren: bijvoorbeeld passieve coping, angst, minder tevreden met werksituatie
Beloop Bij 70% van de slachtoffers verdwijnen de klachten binnen 3-6 maanden. Bij 30% echter blijken zich chronische klachten te ontwikkelen met beperkingen in de dagelijkse activiteiten. Bij 10% bestaan er voor onbepaalde tijd ernstige pijnklachten. Belangrijkste probleem is dat om onduidelijke redenen de klachten niet verdwijnen maar chronische worden, ondanks dat geen lichamelijke afwijkingen kan worden gevonden. In die fase van chronisch worden treden allerlei gedragsmatige factoren op waardoor het beloop nog extra ongunstig wordt beïnvloed, soms zelfs zodanig dat deze factoren de klachten ontstaan door het letsel zelf gaan overheersen.
Behandeling
Een whiplash wordt op verschillende manieren behandeld.
Veel mensen met whiplashletsel krijgen een halskraag en/of fysiotherapie voorgeschreven. De halskraag is bedoeld om de nek tijdelijk te ontlasten. Het effect van een nekkraag op termijn is niet duidelijk aangetoond. In sommige gevallen kan dit namelijk juist de klachten in stand houden. Het dragen van een halskraag mag in ieder geval niet langer dan zes weken duren. Dit omdat het min of meer onbeweeglijk houden van de halsgewrichten kan leiden tot een blijvende bewegingsbeperking.
Bewegingstherapie en ontspanning hebben een gunstig effect op het herstel. Dit komt doordat de spieren na een whiplashongeval gespannen blijven. Ontspanning en Dry needling hebben hierop een gunstig effect. In een later stadium wordt de nek coördinatie en stabiliteit getraind.
In een later stadium wordt de nek coördinatie en stabiliteit getraind. Dit doen we middels biofeedback. Een sensor wordt met een band rondom het hoofd bevestigd. De sensor wordt afgebeeld in een figuur op een computerscherm. Er kunnen nu verschillende bewegingen met het hoofd gemaakt worden waarbij het de bedoeling is om de sensor zo vloeiend mogelijk in een bepaalde lijn te laten bewegen.
De computer laat aan het einde van de oefeningen zien wat het resultaat was waarbij zowel de bewegingsuitslag als de manier van bewegen wordt getoond.
Ook kunnen nek bewegingen spelenderwijs geoefend worden waarbij de hoofdbeweging een balletje in een doolhof laat bewegen. De oog-nek coördinatie wordt op deze manier optimaal getraind.
We zien vaak dat het samenspel van de oogbeweging en de nek beweging gestoord is. Tijdens de therapie worden er verschillende oefeningen gedaan om dit te verbeteren.
Heb je nekklachten of whiplash gerelateerde klachten gekregen na een ongeval of val? Neem graag contract op met onze praktijk en bel: 0515-540908 of 0514-602555. Clemens Schuurs is onze gespecialiseerde therapeut.